Herhangi bir şekilde, doğuştan, kaza ya da hastalık sonucu gözünü kaybeden kişilerde, diğer göze benzetilerek göz yuvasına yerleştirilen ve farklı birkaç şekilde yapılabilen yapay göze "göz protezi" diyoruz.
Göz protezi renk, şekil, büyüklük bakımından diğer gözle uyum içinde olmalıdır. Aynı zamanda yerleştirildiği yuvada tahrişe tol açmamalı, bir sağlık sorunu çıkarmamalıdır.
Üretim tekniklerine ve kullanılan malzemeye göre göz protezleri genel olarak iki grupta incelemektedir:
1- Hazır Göz Protezleri:
-
Bunlar cam ya da akrilikten çeşitli şekil, renk ve boyutta imal edilmiş ve hazır bulundurulan protezlerdir.
-
Deneme yanılma yöntemi ile en uygunu bulunmaya çalışılır. Ancak her kişinin göz yapısının ve yuvasının farklı olduğu göz önünde bulundurulursa bu tip protezlerin nadiren tatminkar sonuç verebileceğini tahmin etmek kolay olur.
2- Kişiye özel yapılan Göz Protezleri:
-
Burada özel ölçü maddeleri kullanılarak yuvanın ölçüsü alınmaktadır.
-
Uygun yapıldığı takdirde bu şekilde üretilen göz protezlerinde hem yerleştirileceği yuva ile hem de model olarak kullanılan diğer gözle uyum sorunu yaşanmaz.
Kullanılan malzemeye göre de günümüzde iki tip göz protezi vardır:
1- Cam Göz Protezleri:
-
Cam protezlerde yuvanın ölçüsünü almak söz konusu değildir dolayısı ile tam bir uyum sağlamak pek mümkün değildir.
-
Hazır protez kullanımında renk ve şekil uyumunu yakalamak oldukca zordur.
-
Ancak malzeme olarak cam, kaliteli bir malzemedir. Göz yaşı ile ıslanabilme özelliği akrilik protezlerden üstündür.
-
Bir kere yapıldığı zaman artık değiştirilemez, bu sebeble bir ayarlama gerektiğinde yenisinin yapılması lazımdır.
-
Kırılgandır ve yüzeyi göz yaşındaki maddelerden kısa sürede etkilenerek muntazam yapısını kaybeder ve pürüzlü bir hal alır. Bu durum çoğu gözlerde ciddi bir tahriş sebebidir.
-
Bütünü ile ele alındığında kısa surede bozulan yüzeyi akriliğe olan yüzey avantajını ortadan kaldırmakla akrilik protezlere üstünlüğü kalmamaktadır.
2- Akrilik Göz Protezleri:
-
Çok sağlamdır, kolay kolay kırılmaz.
-
Zaman içinde meydana gelen değişikliklere uydurulabilir.
-
Yüzey bozulduğu zaman bir polisaj işlemi Ya da yüzey yenilenmesi ile ilk günki düzgünlüğüne ve parlaklığına kavuşturmak mümkündür.
-
Polimetilmetakrilat toz ile oldukça tahriş edici monomerin hassas polimerizasyon işlemi sonucu elde edilir. Kullanılan malzeme göz protezi için özel olarak imal edilmiş değilse, polimerizasyon tam sağlanamazsa sürekli bir tahrişe, kızarma, sulanma, çapaklanma şikayetlerine yol açar.
İşlenmesi aşamasında da gerekli özen gösterilmediği takdirde kötü yüzey özelliği ile ciddi tahrişlere ve şikayetlere yol açabilir.